2-бўлим “Маҳалла” деб номланиб, у арзон ишчи кучи ҳисобига даромад манбаига айланган ишлаб-чиқариш корпусидан иборатдир. Бу бўлимни ҳам ўзига хос ва мос бўлган руҳий ва жисмоний синдириш услублари бор. Овқатнинг доғ бўлмаган ёғда тайёрланиши, ичидаги маҳсулотлар “вазнини йўқотмаслиги” учун чала пишириб тарқатилиши, хоналарнинг захлиги, отоплениенинг қишда ҳам ишламаслиги камерада плита ёки спирал бўлишини талаб этади. Спирал сақлаш айғоқчиларга мумкин, бошқаларга запрет, шмон (тинтув)да топилса запал (қўлга тушиб қолиш) ҳисобланади. Мақсад – хорлаш, қийнаш, иқтисодий имконияти борларни қонини сўриш, ё запалга ё спиралга ҳақ олиш.
Қамоқхонадаги тартиб-қоида юз фоиз беспредел (ўта ҳаддан ошишлик)дан иборат. Эрталабки ва кечки текширув аристонларнинг 24 соат асабий ҳолатда юришларига кифоя қилади. Назорат прокурори-ку у ёқда турсин, ҳатто муассаса бошлиғига мурожаат қилиш Хитой императорининг қабулига киришдан мушкул. Ҳисобсиз шикоят-аризалар, ойлаб ҳаттоки йиллаб жавобсиз қолади. Сабр косаси тўлган маҳкумлар оммавийлашган мурожат услубларини қўллашга мажбур бўладилар. Қуйида ана шулардан айрим мисолларни кeлтираман:
Оғизларни игна ва ип ёрдамида тиккан ҳолатда 10-15 кунлаб очлик эълон қилишлар (5-10 кунликлари эътиборга лойиқ эмас), қорнини ёриш, қошиқ ёки темир ютиш, томирларини кесиш, оёқ ва қўлларга мих қоқиш, ойлаб гап гапирмасликлар билан бошлиққа етиб борилганда ҳам муаммо доим ҳал бўлавермайди. Норозиликларни билдириш услублари ичидаги энг охирги услуб бу ўз бармоғингизни тишлаб узиб олиб зиндон бошлиқлари олдига улоқтиришингиз ёки ўз жонингизга қасд қилишингиздир.
Сарсон қилиш бўйича ходимларнинг биронтаси зиндон бошлиғи Раҳмоновдан қолишмайди. Тиббиёт бўлими касалларга эмас “козёл”ларга хизмат қилади. Диета овқатларни врачлар эмас, оперлар тарқатади. Муолажани эса шифокорлар эмас, режим опер ходимларидан чиққан Эшонтўраев Ғофур каби бераҳмлар олиб боради. Тиббий муолажа камералари хоинларнинг дам олиш уйи бўлса, хасталар изолятор камераларидан жой олади.
3-бўлим “Бомбей” деб номланиб, у ерда тергов ишлари давом этаётган ва суд ҳукмини кутаётган махбуслар сақланади.
Ушбу маҳбусларнинг жазони ўтаётган маҳкумлардан фарқи уларнинг оиласи ёки ота-оналари мунтазам кeлиб улардан хабар олиши, озиқ-овқат ва эҳтиёжлари учун кeракли маҳсулотларни етказиб бeришидадир. Аммо зиндон ходимлари шуларни ҳам талон-тарож қилишда устаси фаранг бўлиб кeтишган. Зиндоннинг катта мулозимлари кичик ходимларга мана шу нарсаларни ўлжа қилиб бeришган. Уларнинг ноқонуний иш қилаётганликларини билсалар ҳам уларга лом-мим демайдилар.
Мана шундай зулмлар остида 2005 йилнинг 12-май кунигача яшаб туриб кeлажакдаги зулмлар олдида бу зулмлар ҳeч нарса эмаслигини сeзмаган эканмиз. 2005 йилнинг 16 апрелидан то 19 апрелгача бутун Андижон турмасида қаттиқ текширув бошланди. 21 апрелдан 25 гача бу ишга ГУИН бошчилик қилди. Тинтувнинг аввалида хатлардан ташқари барча китоб, ҳар қандай қўлёзма, арабча матндаги Қуръон ёки ҳадислардан ном-нишон қолдирилмади. Ҳатто баъзи хатлар ҳам тортиб олинди. Текширув охирлаб борган сари камерада кундалик эҳтиёжга ишлатиладиган анжомлар ҳам тортиб олинди. Текширув кунига икки марталаб ҳам ўтқазилди. Баъзилар қаттиқ таъсирланган, баъзилар ҳайрон, аксарият аристонлар эса бу ифлос ишларни тўғри идрок қилсалар-да, барчанинг асаблари таранглашиб кетди. Шу кунларга келиб «Акромийлик»да айбланаётган 23 кишининг маҳкамаси ҳукм ўқиш олдидан танаффус эълон қилди.
12.05.05 йилдан 13.05.05 га ўтар кечаси соат 00:40 да кутилмаганда автоматлардан отилган ўқлар садоси остида бир ярим соат ичида жуда тез ва аниқлик билан милиция ходимларидан 4 киши ўлдирилиб турманинг барча эшиклари ланг очилди. Озодликка 700 га яқин аристонлардан 540 кишига яқини чиқиб кетган.
Шаҳардаги отишмаларда маҳкумлар орасидан 40 га яқини ҳалок бўлишган, яна 28 нафари бeдарак йўқолган, 25 нафари намойишчиларга қўшилиб Қирғизистон ҳудудига ўтиб кeтишган.
13 май турмадаги ва Андижон қирғини воқеалари пайтида, давлатнинг ва унинг фуқароларининг хавфсизлигини таъминлаб бeриши кeрак бўлган кўча-куйларда милиция либосини гeрдайиб кийиб юрган мутаккабир кимсаларни ер ютиб юбордимикан дeб ўйладим. Тинчлик ҳукм сурган вақтда бу каби форма кийган кимсаларни кўчаларда бир кунда 1000дан ортиғини учратасиз. Аммо нимагадир ўша куни уларнинг биронтасини топа олмадик. Ҳа айтганча биттасини топдик, у ҳам бўлса Андижон турмасининг итлар сақланадиган қафасида итга ўхшаб ётиб олиб жон сақлаб қолган “итвачча” эди.
Қодир (зиндонда овқат тарқатувчи сeржант) ҳақида алоҳида тўхталаман. Бу овқат тарқатувчи доимо аристонларнинг овқатидан уриб қолади. Прогулка вақтини қирқади. Бўйи икки метрга яқин бу девдек йигит 13 майдаги отишма вақтида қўрққанидан итларнинг қафасига кириб олиб эрталабгача ўликдек ерга ёпишиб ётган. Ҳозирги кунда эса «акромийлар»ни синдиришда шварцнегерлик қилаётган ҳақиқий аблаҳ итваччадир.
Ҳамда Андижондаги кўпгина бу ифлос либосни эгниларига илиб юрганлар ҳам ана шундай қўрқоқ ва аблаҳ итваччалардандир. Биз Андижонда отишмалар бошланган вақтдаёқ шаҳарни ташлаб қочган мана шу қўрқоқ итлар орадан бир кун ўтиб намойишларга чиққан қўлида қуроли бўлмаган тинч аҳолини қириб ташлашганига гувоҳ бўлдик. Ҳа, бунга ўхшаган итларнинг кучи фақат ана шундай қўлида қуроли йўқ бўлган тинч аҳолигагина етади. Агар ана шу тинч аҳоли қўлларига қурол олишса, бу каби қўрқоқ итлар қафасларига қараб қочиб қолишади ва ўша ерда писиб ётадилар.
13 май воқеалари турмадаги аристонларга нисбатан ҳам кескин ўзгаришларни вужудга келтирди. Ҳамда Андижон шаҳрида қирғин, қувғин, қамоққа олишлар, тазйиқлар ўтказиш, халқни қўрқитиш, қамалганларни қийноқларга солишлар кeскин кўпайиб кeтди.
13 май воқеалари хизматини ўтаб бўлган малайларнинг баъзиларини балогардон қилиб, жиноий жавобгарликка тортилишига сабаб бўлди. Андижон турмасида 4 киши ўлди, 5 киши устидан жиноий иш қўзғатилди, 5-10 киши ишдан четлатилди. Баъзи сурбет, қўрқоқларга эса ўзларини кўрсатиш ва оқлаб олиш учун имкониятлар ҳам берилди («скачуха»).
12-дан 13-га ўтар кечаси итнинг инига яширинган, ахлат туйнугига тиқилиб олган, қаерда яшириниб олганини ўзларидан бошқалар билмайдиган муассаса ходимларига сичқоннинг ини минг танга бўлиб кетганининг сабабини уларнинг ўзларидан сўраган маъқул. Чунки бу полвонлар ҳамма ишлар тинчигач, яна «ифлос» аристонлар устидан гўё ҳеч нарса бўлмагандек ҳукм юрита бошладилар. Андижон воқеалари ортидан ҳибсга олинган мусулмонларни қилган-қилмаган ишларини бўйинларига қўйиш ва улардан шу мазмундаги иқрор хатларини ёздириб олиш учун олиб борилган қийноқларга бутун Ўзбeкистон бўйлаб қийноқ соҳасининг мутахассислари жалб қилинди ва 3 ой мобайнида бу жаллод мутахассислар Андижон зиндонида фаолият олиб бордилар.
Самаранинг ўлим қанотидан ҳар куни оқшомда азоб ва қийноқларга бардоши етмай дод солиб бақираётган муслим ва муслималарнинг овози тинмади. Эркакларини орқаларига рeзина дубинка ёки шампан виноси бутилкалари тиқилиб уларнинг ор-номуслари бу золим жаллодлар қўлида оёқ-ости қилинди. Аёлларининг иффат ва номуслари кўз кўриб қулоқ эшитмаган ишлар билан инсон боласи чидаб бўлмас даражада поймол қилинди. Дод солиб бақираётган муслим ва муслималар таналарига етаётган азоб ва уқубатлардан эмас, топталаётган номус ва орлари учун дод солар эдилар. Золимлар қўлида хорланганликлари ва хўрланганлари учун дод солиб йиғлаб бақирар эдилар.
АТ-1 га янги бошлиқ қилиб Пўлатов И.га зам.началник қилиб Ўсаров Шаҳобиддин тайинланди. Ўсаров ишни «Мен сенлардақа сассиқ-ифлос аристонларнинг юзтасини янги ишга келган ишчимнинг ҳаром тукига олмайман” дейиш ва 50 грамм чой эҳсон қилгани учун бир биродарни бутун баданини моматалоқ қилиб камераларда «ибрат» учун айлантириб чиқаркан: «Кўриб қўйларинг, агар бирорталаринг бир-бирингга нарса чиқарсаларинг шу ҳолга тушираман. Ўзим орқангга дубинка тиқаман» дея иш бошлади. Азон айтувчиларни бирин-кетин зиндоннинг тубига тиқдирди.
Цензурачи Каримов Жамолиддин аристонларнинг сермаъно исломий фикрлар битилган хатларини чиқартирмай қўйиши, шундай маънода хат ёзганларга ваҳобий, террорист деган эътиборда муносабатда бўлиб келган. У бир биродарни тинтув қилаётганда ўртада шундай суҳбат бўлиб ўтган:
– Жамолиддин: Сенлар молга ўхшаб яшайсанлар.
– Биродар: Бир кунда икки мартадан ҳаммаёқни остин-устин қилиб титиб ташласанглар шундай бўлади-да. Ўзи нима қидирасизлар?
– Сенлар дарс ўтасанлар. Китобларингни қидирамиз.
– Сизлар қидираётган нарса бизнинг калламизда.
– Шунинг учун ҳам сенларни каллаларингни суғуриб олиш керак.
Ҳа, токи ушбу жирканч ифлос тузумлар ўзгартирилмас экан, бу раҳбарларнинг ҳам, ходимларнинг ҳам алмаштирилиши ҳеч қандай фойда бермайди.
Эй мусулмонлар. Мeн бу воқеаларни бировдан эшитмадим ёки ойнаи жаҳонда ҳам кўрмадим ёки биров мeнга бу ҳақда мактуб ҳам ёзмади. Мeн буларни ўз кўзларим билан кўриб, хотирамга муҳрлаб чиқдим ва бугун бу бўлаётган зулму ситамларни сизларга сўзлаб бeрдим холос.
Эътибор бериш лозимки, зиндон ичкарисидан ташқаридаги ҳолат ҳам катта фарқ қилмайди. Жамиятга қурт каби ёпишган судя-прокурорлар, ҳуқуқ-тартибот органлари ходимлари етмагандай, маҳаллаларда пайдо бўлган посбонлар, маҳалла оқсоқоллари, хоин имомлар айнан сизу бизларнинг ва Аллоҳнинг душмани бўлмиш яҳудий Каримовнинг малайларидир. Каримов ва унинг малайлари Исломга қарши кураши, исломий китобларни таъқиқлаши, Исломни таълим беришни ва имомларни сиқувга олиши ҳам далилга муҳтож эмас. Ҳолат шу даражага етдики, гўёки Ўзбекистонда Мусо алайҳиссалом давридаги Фиръавн каби бошқа бир Фиръавн ҳукм сураётгандек.
Эй мусулмонлар, биз Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганларидeк бир жасад эмасмидик?!
Золимларнинг зиндонларида топталаётган номус ва орлар бу бизнинг ҳам номус-орларимиз эмасмиди?!
Ўз диёрларида мол-мулклари талон-тарож қилинаётган мусулмонларнинг мол-мулклари бу бизнинг ҳам мол-мулкимиз эмасмиди?!
Золим ва тоғут ҳокимлар томонидан тўкилаётган мусулмонларнинг муборак қонлари бу бизнинг ҳам муборак қонимиз эмасмиди?!
Андижон қирғинидаги бир нeча минг мусулмонларнинг ноҳақ тўкилган қонлари ҳаққига олинадиган қасос бу бизнинг ҳам қасос эмасмиди?!
Осмонлару Ернинг йўқ бўлиб кетиши Аллоҳнинг ҳузурида бир мусулмон кишиниг қони ноҳақ тўкилишидан енгилроқдир.
Аллоҳ таоло Ўз Китобида мўъминларни ўзаро ҳамкорликка, ҳамжиҳатликка буюриб деди:
وَ الْمُوْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ
«Мўъминлар ва мўъминалар бир-бирларининг дўстларидирлар»
«Тавба» сураси, 71-оят.
Аллоҳ таоло мўъминларни мазлумларга ёрдам беришга буюрди. Хусусан улар обрўларини, моллари-ю жонларини ҳимоя қиладиган қурол-аслаҳалари йўқ.
Аллоҳ таоло деди:
وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ
«Агар улар дин йўлида сизлардан ёрдам сўрасалар, ёрдам қилиш зиммангиздадир».
«Анфол» сураси, 72-оят.
Мазлум мусулмонларга қўлларингиздан келганича ёрдам беришингиз фарздир.
Аллоҳ таоло сармоядорлардан: нима учун биродарларингизни қўллаб қувватламадингиз? Шарафсиз душманларингга қарши мол-мулкингиз ва куч-қувватларингиз билан нима учун биродарларингизни қўлламадингиз? – деб сўрайди.
Оқил кишига – у мусулмон бўлсин, кофир бўлсин, тақволи бўлсин, фожир бўлсин – узоқ йиллардан бери Ўзбeкистоннинг мустабид режими томонидан Зиндонлардаги биродарларимизга етаётган зулмлар очиқ кўриниб турибди. Режимнинг Исломга қарши курашиши, мусулмонларни ўлдириши, масжидларни вайрон қилиши, номусларга тажовуз қилиши ва ноҳақ қонлар тўкиши ҳаммага кундек равшан. Қани бугун биздаги Алоҳ таоло айтган биродарлик қани?!
إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ
«Мўъминлар биродардирлар».
«Ҳужурот» сураси, 10-оят.
Бу оятларни шунчаки ўқиб қўяверамизми? Бу оятларни воқеълигимизга, жонимизга, жиҳодимизга таъсири қани?! Исломий биродарлик қани?! Динни олий қилиш қани?! Мусулмонларга ёрдам беришга шошилиш қани?! Мусулмоннинг мусулмон устидаги ҳақлари қани?! Мусулмонларнинг бирдамликлари қани?! Уларнинг ғайратлари қани?! Биродарлари ёнларида туриб беришлари қани?! Ҳар куни бошқалардан бирор қарор чиқармикин деб кутиб ўтирайликми?! Исломга ёрдам бериш қани?! Роббимиз Қиёмат кунида “Нима учун ҳеч нарса қилмадинглар?”, — деб сўраганида Роббимизга қандай жавоб берамиз?! Қиёматда Аллоҳ таоло ҳузурида нима дея оламиз?!
Эй, Ўзбeкистондаги зиндонлар зулмини кўриб чиққан ва қалбида қасос ўти ёниб юрган мусулмонлар! Андижонда қатл қилинган мусулмонларнинг қасосини олиш ўтида бағру дили куйиб юрган мусулмонлар! Ватанда мол-мулки талон-тарож қилиниб, кофиристонларда ғарибу-ғуробо булиб юрган мусулмонлар!
Номусу орлари топталиб, поймол бўлиб, дунё кўзларига тор бўлиб юрган мусулмонлар! Аллоҳнинг итоатидан қочиб кофир-золимлар итоатида қул бўлиб хор-сарсон бўлиб юрган мусулмонлар!
Номусларингизнинг қасосини олинглар! Жонларингизнинг қасосини олинглар! Молу дунёларингизнинг қасосини олинглар! Динларингизнинг қасосини олинглар! Қалбларингизнинг қасосини олинглар. У бузғунчи, золим ҳукуматга ва унинг жирканч тузумига тайёр ўлжа бўлиб қолманглар! Қалбларга иймонни тўлдиринглар!
Абдус Сабур Андижоний