Ўзбекистонда аёллар ўз ихтиёрларига қарши бачадонлари бичилаётганига бағишланган Би-би-си радиодастури нуфузли Sony мукофотига сазовор топилган.

Мазкур ҳужжатли лавҳа 2012 йил апрелида эфирга узатилиши ортидан шов-шувларга сабаб бўлганди.

Лавҳа муаллифи Би-би-си мухбири Наталя Антелава Ўзбекистонда туғиш ёшидаги аёллар оммавий стерилизация қилинаётгани, аёлларнинг ўз ихтиёрларига қарши бачадонлари тугилаётгани ҳақида кўп хабарларни олганини айтади, бу хабарлар қанчалар ҳақиқатга тўғри келишини текшириш учун Ўзбекистонга йўл олади.

Бироқ Наталя Антелава Тошкент аэропортидан киритилмайди, уни яна қайта Олма-Отага парвоз қилаётган учоққа ўтирғизадилар.

“Менга Ўзбекистонга кириши тақиқланган одамлар рўйхатига киритилганим ҳақидаги қоғозни қўлимга беришди”, дейди Наталя Антелава.

Би-би-си мухбири стерилизация қилинган кўплаб ўзбекистонлик аёллар билан учрашади.

Ўзбекистонликлар бу ҳақда очиқ гапиришга қўрқадилар, исм-шарифларини эълон қилмаслик шарти билан микрофонга гапиришга рози бўлдилар, дейди ВВС мухбири.

Қозоғистонда юрган ўзбекистонлик шифокор Ўзбекистон соғликни сақлаш вазирлигининг аёлларни бичиш ҳақидаги ҳужжати борлигини айтади, бу ҳужжатнинг рақамини келтиради.

Тошкентлик гинеколог аёл эса ҳар бир шифокорга неча аёлнинг бачадонини бичиш ҳақида режа юкланганини хабар қилган.

Ўзбекистонлик шифокорлар ва фаоллар сўзларига кўра, стерилизация дастурини қўллашдан мақсад, мамлакатда аҳоли сонининг ўсишини тўхтатиш ва Ўзбекистоннинг халқаро ҳисоботлардаги оналар ва болалар ўлими борасидаги кўрсаткичларини яхшилаш бўлган.

Соғликни сақлаш ходимларига кўра, шифохоналар 2009 йилдан бошлаб аёлларни бичиш бўйича квоталар ола бошлашган.

Ушбу квоталарга мувофиқ, ҳар бир шаҳар шифохонасида ойига тўртта, қишлоқ жойларида эса 32 тага қадар аёл стерилизация қилиниши керак.

Шифокорлар ушбу квоталарни бажариш бўйича уларга кучли босим кўрсатилаётганини айтишган.

Бир жарроҳнинг эътироф этишича, кесарево амалиёти билан фарзандли бўлган аёлларни стерилизация амалиётига кўндириш ёда уларни бу ҳақда хабардор этмаслик осон бўлган.

Тошкентда жойлашган нодавлат ташкилоти ўзлари ўтказган сўров 2010 йилда биргина Тошкент шаҳрининг ўзида етти ой мобайнида 80 минг аёл стерилизация қилинганини кўрсатган.

Би-би-си радиодастуридан кейин Ўзбекистон расмийлари мамлакатда яширин стерилизация дастури мавжудлигини рад этдилар.

Ўзининг радиолавҳаси нуфузли Sony радиотанловида кумуш мукофотга сазовор бўлишидан олдин яна икки халқаро мукофотга лойиқ топилганини айтадиган муаллиф Наталья Антелава, бу мукофотлар Ўзбек аёллари дуч келаётган муаммоларга яна бир бор эътибор қаратилишига туртки беради, дейди.

“Бу мен аёллар, шифокорлар билан гаплашганимдан кейин аниқлаган, тергов қилишга ҳаракат қилган Ўзбекистондаги муаммо ҳақида яна бир бор гапириш имкониятини беради. Бу шундай муаммо мавжудлигидан халқаро ҳамжамиятни огоҳ қилиш имкониятидир. Афсуски, мен олаётган хабарларга кўра, менда бор манбаларга кўра, Ўзбекистонда аёлларнинг ўз ихтиёрларига қарши стерилизация қилинишлари амалиёти тўхтагани йўқ. Бу амалиёт бугунги кунда ҳам давом этаяпти”, деб айтди радиодастур муаллифи Наталя Антелава.

bbc.co.uk/uzbek