Муҳаммад Солиҳ

ЙЎЛНОМА
(Хотира)
(87)

4. Бетараф зиёлининг айтганлари 

Бетарафлик  бу  тўполонли даврда энг яхш йўл экан. Мен бирорта партияга кирмадим, ХДПсига ҳам, ЭДПсига ҳам. Жуда  тўғри қилган эканман. ХДПга кирсам, халқнинг қарғишига дучор бўлардим.  «Эрк»ка  кирсам,  турмага  тушардим,  «Ватан тараққиёти»га кирсам, ундан баттар, нозанинлар партиясига кирибди, деб кулган бўлишарди. Одамлар шунақа, маданиятсиз бўлиб кетишган, ҳақорат қилишдан ҳам тоймайдилар.

Кеча тўрт соат  нонга  навбатда  турдим.  Ана  ўша  ерда  кўрдим маданиятсизликни.  Икки  соат  жим  туришди,  учинчи  соатда асабийлаша  бошладилар,  тўртинчи  соатда  бир  маданиятсиз «миқ»  этган  эди,  дўкончи  ҳам  зўрға  турган  экан,  сўкинчни ёғдирдики,  кўраверасиз.  Бир  зумда ҳамма бир-бирини куракда турмас сўзлар билан ҳақорат қила бошлади. Кейин муштлашув бошланди. Милиция чақирдик, келмади.

Ниҳоят, бир киши чиқиб, «Ҳў, оғайнилар, ноннинг йўқлигига сизлар эмас, ҳукумат айбдор, нега  бир-бирларингизни  ур-калтак  қилаяпсизлар,»  деган  эди, муштлашув таққа тўхтади. Ҳамма ҳушига келди, жим-житлик чўкди. Шу пайт осмондан тушгандай, милитсионер пайдо бўлди. «Ким  ҳукуматга  тил  теккизган?»  деб  сўради.  Ҳеч  ким  «миқ» этмади. Милитсионер бир ишшайди-да, тил теккизганни топди ва айбдорнинг қўлини тўрхалтаси билан боғлаб, олиб кетди. Агар шу ерда бетараф бўлмаганимда, айбдорни ҳимоя қилганимда, мени ҳам олиб кетган бўлишарди. Маданиятли одам доим бетараф бўлади. Катта олим ва катта санъат арбобларининг ҳаммаси бетараф. Ҳозир замон шундай-ки, биров билан дўст бўлиш ҳам хатарли. Танлаган оғайнинг «Эрк»чи ёки «Бирлик»чи бўлиб чиқиши ҳеч гап эмас. Кейин бошинг балога қолади. Бу соҳада ҳам мен бетарафман. Умуман, ҳар қандай саволга «бетарафман,» деб жавоб беришга одатланганман. Бу, биринчидан, ўзгалар фикрига суқилмаслик, одоб ва маданиятни билдирса, иккинчи томондан, ҳар эҳтимолга қарши… яъни, ким билади бу саволнинг остида нима ётганини?

Бетарафлик  принсипимни  ҳамма  ҳам  тушунавермайди. Яқинда бир жонон билан танишиб, уни ўпаётган эдим, «мени севасизми?» деб қолди. Албатта, одатдагидай «бетарафман,» дедим. У кетиб қолди. Мана, қирққа кираяпман, ҳамон бўйдоқман, принсипимга содиқлигимдан. Мен ҳозир бетарафликнинг фойдаси ҳақида докторлик диссертациямни ёзиб тугатдим. Жуда қизиқ фактлар  бор.  Ижтимоиятчиларнинг  айтишича,  Ўзбекистон зиёлилари ичида бир миллионга яқин бетараф бор. Ҳа, бир миллион! Кичикроқ  бир мамлакат аҳолиси бу. Уларни бемалол бетараф давлатлар сафига қўшса бўлади…

Кечирасиз  телефон  жиринглаб  қолди…  Алло,  ким  бу? Кимни?..  йўқ,  йўқ,  мен  сиёсатдан  узоқ  одамман…  Ҳа,  мен бетарафман, соғ бўлинг…

(давоми бор)