(Боши)

Хизматчилар келиб, унинг бошидаги товоқни олдилар, Масъуд эса ўзини шу истиҳолалар ила ошкор қилмади. Ошкор қила олмади. Бармоғини тишлаб ташқарига чиқди. У ўзини бундай бечораҳол кўрсатишни хоҳламади. Бу ғариб иш билан шоҳга намоён бўлишдан ҳаё қилди. Шунинг учун ҳиммат қадамларини боғ бўйлаб юриб кетди.

Масъуднинг бир неча ходимлари ўз хожалари ғойиб бўлгач, шоҳ хизматида эдилар. Улар меҳмонларни кузатиб қайтишаркан, уни таниб қолдилар. Бир қўйиб бир Масъуд сари югурдилар. Уни йиғлаб қучоқладилар. Беихтиёр фарёд солиб ўкирдилар. Эсларини йўқотиб қўйишди. Масъуд эса ўз дўстларининг бу қадар меҳрини кўриб, сўз дея олмас, кўзларидан шашқатор ёш оқарди, холос. Ташқарида кўтарилган бу тўполон шоҳга эшитилди. У нима бўлганини билдию, шитоб билан, қалбида изтироб билан югуриб чиқди. Ўз дўстини бундай ғамгин, бечора ва маҳзун ҳолда кўриб, олам кўзига қоронғу бўлди.

Шоҳ дўстини қучиб, кўзёш тўкар, Масъуд эса шоҳнинг пойига бошини қўярди. Бир тарафда эса унинг ўша канизаги кўзларида қон ёшлари ила боқиб турарди. Ниҳоят, изтироб ўти таски топди. Шоҳ Масъудни иссиқ сувга элтишни амр қилди. Шоҳ Масъудга не керак бўлса, барчасини муҳайё қилди. Зудлик билан харобага бориб, паричеҳра қизни ҳам топдилар. Уни ҳам кийинтириб, тахтиравонга солиб саройга келтирдилар. Бу орада Масъуд ҳам иссиқ сувга кириб чиқди. Гулгун рангли либослар билан уни кутиб олдилар.

Шоҳ Масъудни худди ўғлидек кутиб олиб, ёнига ўтқизди. Бошидан ўтганларини сўради. Масъуд гапирар эди, шоҳ эса кўзидан ёш тўкарди. Жуна Масъудни ўзига дўст тутди, мусоҳиб тутди. Бир қанча хазиналарни ҳадя қилди. Унга садоқат кўрсатиб келган қизни эса никоҳлаб берди. Тироз, Дарбаст шаҳарларини Масъудга бахшиш айлади. Қасрлари гулранг, майлари гулфом эди. Шу ҳолда ҳукм бўлдики, Маллу ва Жайпур қатл қилинди. Уларнинг қони билан ер гул рангига кирди.

Дўстлар то оёқларидан бошларига қадар гулга кўмилган бўлсалар душманлар ҳам худди шундай гул рангли қонга ғарқ эдилар.

Коинот боғининг гули гўзал! Ҳаммасидан ҳаёт гули гўзалроқдир!”

Мана, Алишер Навоий қаламига мансуб, биро романтик, бироз саргузашт, бироз қайғули ва бироз қувончли бўлган ҳикоятни ўқиб тугатдик. Ҳикоя сўнгидаги ушбу байт анча машҳур:

Хушдурур боғи коинот гули,
Борчадин яхшироқ ҳаёт гули.

Кўриб ўтганимиздек, қийинчилик ва азоблардан сўнг Масъуд масъдликка етишди. Аллоҳ ато этган бир тоза ишқ ва дўстлик сабабли бошидан мусибатлар ариди, яхшиликларга эришди.

Албатта, ҳикоятнинг якуни яхшилик билан, қаҳрамонларнинг муроду мақсади билан бўлгани маъқул. Чунки адолат шуни талаб қилади. Яхшилар, албатта, яхшилик кўришлари шарт. Ёмонлар эса жазоланишлари лозим.

Очиғи, ҳикоятда Масъуд ва Жунанинг сарой чорбоғидаги учрашув саҳнасидан менинг ҳам кўзимга ёш келган. Сенинг қайғунгни қайғуси деб биладиган, сенинг шодлигингни шодлик деб биладиган дўст борлиги қанчалар буюк бахт!
Шоҳ ўз дўсти Жуна ҳақида эшитиб қай ҳолга тушганига боқинг:

Воқиф ўлди сўруб шитоб била,
Югуруб чиқти изтироб била,

Кўрубон ёрин уйла ҳолат аро,
Бўлди ёруғ жаҳон кўзига қаро.

Қучубон бўйнини, тўкар эди ёш,
Ул қўяр эрди шоҳ аёғиға бош.

Ажойиб.

Адолатнинг қарор топиши, мазлум жароҳатига марҳам қўйилиши, золимларнинг жазоланиши, албатта, севинтиради. Китобда бу нарса тез рўй беради – бир неча саҳифаларнинг ичида. Бу саҳифаларни тез варақлаш мумкин. Ҳаётда эса секин юз беради. Чунки йиллар саҳифасини варақлаш қийин. Ҳар бир варақдаги ҳар сатрни – кунни ўқиш жуда машаққат.

Адолат қарор топишига, гуноҳларинг афв этилиб, Аллоҳнинг марҳаматига эришмоққа ишониш, Аллоҳнинг муҳаббатини исташ, Иймонга зиёдалик тилаш, жаҳаннамдан қўрқиш, жаннатни орзу этиш, жанннатда набийлар, саҳобалар, солиҳлар даврасида бўлишни сўраш, дийдорларга мушарраф бўлиш нияти ҳам бир эътиқоддир. Жуда тўғри эътиқоддир, иншаа Аллоҳ. Чунки зулмат тунидан саодат тонгига етмоқ учун шундай эътиқод зарур. Балки, ана шу эътиқоднинг ўзи айни тонг, завол билмас қуёш бўлса, не ажаб!

Акром Малик,
2019 йил, 11 ноябр