Адабиёт ҳар бир миллатнинг ҳисли кўнгул тарихининг энг қоронғу хоналарида маишат (тирикчилик)нинг кетишига қараб ҳар хил тусда ва рангда битушкан, файзли тил бирла тақдир этула олмайдирған бир гулдир.
***
Ҳеч тўхтамасдан ҳаракат қилуб турған вужудимизга, танимизга сув-ҳаво нақадар зарур бўлса, маишат йўлида ҳар хил қора кирлар ила кирланган руҳимиз учун ҳам шул қадар адабиёт керакдир. Адабиёт яшаса – миллат яшар. Адабиёти ўлмаған ва адабиётининг тараққийсиға чалишмаған ва адиблар етишдирмаған миллат охири бир кун ҳиссиётдан, ўйдан, фикрдан маҳрум қолуб, секин-секин инқироз бўлур. Муни инкор қилиб бўлмас. Инкор қилған миллат ўзининг инқирозда эканун билдирур.
***
Адабиёт чин маъноси ила ўлган, сўнган қаралган, ўчган, мажруҳ, ярадор кўнгилга руҳ бермак учун фақат вужудимизға эмас, қонларимизга қадар сингишган қора балчиқларни тозалайдирған, ўткур юрак кирларини ювадирған тоза маърифат суви, хиралашган ойналаримизни ёруқ ва равшан қиладирған, чанг ва тупроғлар тўлган кўзларимизни артуб тозалайдирған булоқ суви бўлғанликдан бизга ғоят керакдир.
***
Энди, эй қардошлар! Адабиёт ўқуйлик. Адиблар етишдирайлук, “Адабиёт кечалари” ясайлук. Руҳ, ҳис, туйғу, фикр, онг ва ўй олайлук, билайлук. Агарда “баёз” ва бемаъни бир-икки дона китоблар ила қолсак, маҳву инқироз бўлурмиз. Юрагимиз кундан-кун тошдан ҳам қаттиғ бўлур. Юракни эритайлук, руҳ берайлук, инқироз бўлмайлук. Меним бу ожизона фикрима қўшилатурғанлар бўлса, адабиётнинг фойдаси тўғрусинда “Ойна” ва “Садо”ларимизга тарихий ва адабий мақола ва шеърлар ёзсунлар, китоблар тартиб берсунлар. Ҳозирда бизга бирдан-бир лозим бўлған нарса – адабиёт, адабиёт, адабиёт…

1914

Манба: facebook.com