Умрининг 16 йилини қамоқда ўтказиб, яқинда озодликка чиққан 73 ёшли ёзувчи Мамадали Маҳмудов Ўзбекистон Президенти Ислом Каримовга очиқ хат ёзган.

40 йиллик меҳнат стажига эга кекса ёзувчи мамлакат президентидан қонунга биноан рисоладагидек нафақа олишига ёрдам беришни сўраган.

Мамадали Маҳмудов хатида келтиришича, сўнгги иш жойи бўлган Ўзбекистон Маданият жамғармаси “Олтин мерос” хайрия жамғармасига айлантиргани учун у ердаги масъуллар архив йўқолган, деб айтишган. “Архив ҳам йўқоладими?”- дейди у.

Ёзувчи ўзига белгиланган нафақа пули газ, электр, сув, уй-жой тўловларига етмаслигини, оиласи қарзга яшаётганлигини билдиради

Мамадали Маҳмудов қамоқдалиги пайти оиласи АҚШ пулига ҳисоблаганда 15 минг доллар қарз бўлиб қолган. Турмуш ўртоғининг президентга ёрдам сўраб берган телеграммасига эса жавоб бўлмаган.

“Балки телеграмма сизга етиб бормагандир? Балки адашарман. Тангри билгувчи. Райсабездан айтишларича, кўпроқ пенсия пули олиш учун энг сўнгги беш йиллик маошим озлик қилармиш. Эл қатори, хатто ундан ортиқроқ маош олганман. 40 йил давлат ишида ишлаб, 179 минг сўм пенсия оламанми? Мен газета, журналларда адабий ходим, бўлим бошлиғи, бош муҳаррир, директор, Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси котиби, Ўзбекистон маданият жамғармаси раиси лавозимларида ишлаганман. Менга берилаётган пенсия 179 минг сўм бўлиб, ишламаган одамларникидан ҳам оз”, деб ёзади Мамадали Маҳмудов.

Унга маълум бўлишича, қамоқдалиги пайти Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзолигидан ўчирилган. Бироқ айни пайтда Ёзувчилар уюшмаси раҳбарияти унинг аъзо бўлганлиги ҳақида маълумотнома беришга журъати етмаётганлигини айтади.

Мамадали Маҳмудов ҳали Иттифоқ пайтида миллий озодлик ҳақида асарлар ёзган. “Ўлмас қоялар” романи КПСС Марказий Комитетида муҳокама қилинган чоғида ҳам истиқлол ҳақидаги орзуидан воз кечмаган. Мамадали Маҳмудов ҳозир ҳам Ватани, Ўзбекистоннинг қадим кечмиши ҳақидаги тарихий роман устида ишламоқда.

Кекса ёзувчи Ўзбекистон Президентидан мамлакат фуқаролари қатори хизматларига яраша нафақа олишига ёрдам беришни сўраб мурожаат қилган.

Миллий озодликни орзу қилган адиб

12 декабрда 73 ёшни қарши оладиган Мамадали Маҳмудов (адабий тахаллуси – Эврил Турон) 1940 йил Жиззахнинг Фориш туманидаги Боғдон қишлоғида туғилган.

Отаси Маҳмуд Аҳмад ўғли Тоғ бегиси 1943 йилда урушга кетиб, бедарак кетган.

Ёзувчининг ҳикоя қилишича, шўроларга қарши қуролли курашда иштирок этган бобоси Аҳмад Бек 1936 йилда осиб ўлдирилган.

Мамадали Маҳмудовнинг ўз ҳаёти ва ижоди ҳам мураккаб кечган ва кечаётган адиблардан бири.

Асарларида ўзбек халқининг миллий озодлик курашларини қаламга олган адибнинг ўзи бу озодлик юзага чиққан пайти озодликдан маҳрум қолган эди.

Адиб ўзининг 1981 йилда “Шарқ Юлдузи” журналида чоп этилган “Ўлмас қоялар” романида айни мавзуни давом эттириб, Ўрта Осиёга рус босқинини қоралайди.

Ёзувчилар уюшмасидаги маслаҳатчилик лавозимидан ишдан олиниб, КГБ томонидан сўроқ қилинган Мамадали Маҳмудовни, ўзининг айтишича, ўша пайтдаги Ўзбекистон раҳбари Шароф Рашидов қамоқдан асраб қолган.

Асар тўлалигича фақат мустақилликдан сўнг, 1991 йилда китоб ҳолида дунё юзини кўрган.

У Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг котиби, Маданият Жамғармаси раиси лавозимларида ишлаган.

1994 йил 3 март куни мухолифатдаги “Эрк” партияси нашри-“Эрк” газетасини сақлашда гумон қилиниб, ҳибсга олинган ва кейинроқ давлат мулкини ўғирлашда айбдор, деб топилиб, 4 йилга озодликдан маҳрум этилган.

1996 йил 6 август куни авф қўлланиб, муддатидан олдин озод қилинган.

1999 йил 16 феврал куни Тошкентда юз берган қатор портлашлар ортидан қайта ҳибсга олинган ёзувчи бир неча “Эрк” фаоллари билан бирга портлашларга алоқадорликда айбланади.

Маҳкама жараёнида у ўзининг портлашларга алоқаси йўқлиги ва қийноққа солинганини айтган.

14 йилдан кўпроқ давом этган қамоқ муддати сўнггида шу йил апрелида озодликка чиқарилган Мамадали Маҳмудов номи ва асарларига Ўзбекистонда қўйилган норасмий тақиқ ҳануз амал қилмоқда.

bbc.co.uk