Ботирлар фақат эртакларда бўлмайди. Ботирлар олис қишлоқда яшаб бир кун келиб сизу биз айта олмаган гапни айтиши¸ сизу биз қила олмаган ишни қилиши мумкин. Мирзиëев иқтидорга келтирилганидан кейин расмий концертларда артистлар қатори шоирларга ҳам навбат берилди.
Каримовнинг “штатли” маддохлари бир юмалаб “янги пошшо” олдида таъсирли шеър айтадиган шоуменларга айланишди.

Аммо улар орасида Маҳмуд Ражаб йўқ эди. У асосан ижод қилди. Вақти қолса шоли экди. Ундан ҳам вақти ортганида эски темир терсаклардан қўлбола трактор ясаб корига яратди.

Махмуд Ражаб икки шоирни ўзига устоз деб билади. Бири марҳум Матназар Абдулҳаким. Иккинчиси улуғ шоир Муҳаммад Солиҳ.

Маҳмуд Ражаб илк имкон бўлиши билан устози Муҳаммад Солих билан учрашиб унинг китобларини Ўзбекистонга олиб келди.

Аммо Ўзбекистон президенти тарафидан ҳақли равишда “ўғри ва порахўр” дея тамғаланган қоринбой божгирлар китоб олиб келаëтган шоирни “жиноятчи” деб малакаладлар.

Ўзбекистон ҳуқуқ тартибот тизимида бу масқаромуз холатни тўхтатадиган бирорта эси жойида мулозим топилмади. Бирорта. Улар лавозимга тайинланиши билан ўғирлик қилиб пора олиб кетма кет қамалаверди. Аммо янги келганлари ҳам “Китоб ўқиган шоирни” жиноятчи деб асли ахмоқ қиëфасини жиддий қилиб туравердии. Бундайин уятли манзарага ўзини шоирман деб билганлар ҳам жим розилик билдирдилар.

Мамлакат худди “1984” асаридаги каби разил парадокс касб қилган эди…

Шоир ҳақида икки оғиз

Маҳмуд Ражаб 1963 йил Хоразм вилоят Гурлан туманидаги Эшимжирон қишлоқ кенгашига қарашли Чолиш овулида туғилган. 1980 йилда Шанғи қишлоғидаги А. Қодирий номли ўрта мактабни тугаллаб, 1980-84 йилларда Бухоро давлат педагогика олийгоҳининг мусиқа куллиётида таҳсил олди. Олийгоҳни тамомлаб, ўзи ўқиган мактабда муаллимлик қилди. “Хоразм” нашриётида “Дард мавсуми”(1993), “Кўзлардаги кўзгу”(1999), “Ойкокил”(2010), рус тилида “Застенчивый месяц”(2010) шеърий китоблари, “Шанғи” (2005) рисоласи, “Сарагул” (2014) ҳикоялар тўплами босилиб чиққан. Шеър ва ҳикоялари республика матбуотида эълон қилинган. Ҳозирда “Ma’rifat” ва “Учитель Узбекистана” газеталарининг Хоразм вилоят мухбири бўлиб ишламоқда.

БЕҚАРОРЛИК

Ўзгармас қарорим беқарорликдир,
Бир шохада тура олмайман доим.
Ўтириб олганим шох қуриётса,
Гуллаган шохларга ўзгарар жойим.

Янада беқарор бўлурман баттар,
Тарози устига чиқмоқчи чоғим.
Нисбий бўлса агар адолат, ўлчов,
Икки паллададир икки оёғим.

АГАРДА…

Эҳ, нақадар зерикарлидир,
Фақат ҳақиқатга ишонмоқ.
Севаман деб алдагин мени.
Сўнгра эса,
Қучоғингда тутиб қолмасанг,
Ёрилиб ўламан севинчдан.
Оғушингдан жой сўрармидим
Бу дунёга сиғолганимда.

ИЛЛЮЗИЯ

Терак тепасида ўтирган ойни,
Яшириб қўймоққа топдилар имкон.
Ой-ку этак билан ёпилмас, лекин,
Кўзни этак билан ёпмоқ мумкиндир.
Шамол келаётир дарғазаб, чунки
Шамолга тўнкади
Теракни
Қимирлатиб кетган кимсалар.

ТИНЧЛИК СУВРАТИ

Милтиқ кўтарилиб
ҳуркитар бирдан
Қаноти бор ҳамма нарсани.
Қушлар талвасада учар,
фойдасиз,
Ўқ барибир қувиб етади.
Шунда бирдан қайдандир келиб
Милтиқнинг учига қўнар ниначи.

ВАҲИМАЛИ ТУН

Зорланиб-зорланиб маърайди бузоқ,
Гўдак чирқирайди бешикда.
Итлар увиллайди қайғули, узоқ,
Товушлар лашкари эшикда.

Қувонч ғойиб бўлган билдирмай секин,
Узоқларга қочиб кетгандир уйқу.
Эшик тамбаланган мустаҳкам, лекин
Бостириб киради хонага қўрқув.

1989

ГУЛ ФАЛСАФАСИ

Мен оддий гул, менда чирой йўқ,
Сизда эса теран кўзлар бор.
Хушбўй эмас менинг ҳидларим,
Сизда бордир сезгир димоқлар.
Етиб богунимча идрокингизга
Гўзаллаштирарлар минг чандон,
Муболаға қилиб сезгиларингиз,
Асли ўзим бир оддий гулман.

БЕНАСИБ

Интиқ бораяпман кўзимни юмиб,
Лабларингга – қуёшга томон.
Зўраяр тобора оловли нафас,
Эс-ҳушим йўқолиб бормоқда.

Ҳали шунча узоқ, мен йўл-йўлакай,
Эриб йўқ бўламан ҳароратингдан.

ДИЙДОР КЎРИШАМИЗ ХАЁЛДА

Лаблар олис, нафаслар олис,
Нигоҳ олис, вужуд йироқда,
Аммо биз эмасмиз фироқда.

Ҳеч кимнинг кўзига кўринмай,
Дийдор кўришамиз хаёлда,
Энтикамиз бахт – висолда.

Энг хилват макон бу – хаёлдир,
Хоҳласам сен томон учаман.
Мен сени ҳеч кимга кўрсатмай,
Ҳоҳлаган пайтимда қучаман.

МЕНИНГ СОЯМ ВА ОТАМНИНГ ЧИРОҒИ

Вақт қайчиси киндигин кесар
Ҳар куним – эртанинг дояси.
Келажагим юзини тўсар
Ўтмишимнинг узун сояси.

Ҳосилин ўн беш кун ўрди-ю, қочди
Зулматга бекинди ойнинг ўроғи.
Юзимни ёритиб турибди ҳануз
Отамнинг токчада қолган чироғи.

ШАВКАТ РАҲМОННИ ЎҚИБ
1

Тоғлар тош кийимин ечмагай
Унутмас ҳеч қачон дўстини.
Ахир тоғлар Шавкат Раҳмоннинг
Ечиб ташлаб кетган пўстини.

2

Тоғлар айрилдилар яқин дўстидан,
Тоғларнинг кўксида қолди доғ бўлиб.
Мазмун кенгаяркан сиқилса одам
Кичик бир тош бўлди катта тоғ бўлиб.

Кичик тош
кафтимга жойланди қулай,
Ёради бошини мудҳиш осмоннинг.
Қани олиб кўр-чи, ҳей ажал, кел-ей,
Менинг чангалимдан Шавкат Раҳмонни.

ЖАЛОЛИДДИН

Бу гаплар тарихда қолиб кетганмас,
У дамга борган пайт юз бераверар.
Фақат биз кўришга чидам топсак бас,
Ўғлини қайтадан чўктираверар.

Бир гўдак қиличга бўйнин тик тутар,
Ҳайратдан лол қотар жумлаи жаҳон.
Бир ота минг йилки кунда қон ютар,
Сув ютиб ўлади кунда бир ўғлон.

ОДАМНИНГ ФЕЪЛИ

Ҳавас-ла қорилган асли зувола,
Кўнглини қўлига қилсанг ҳавола,
Ерда ўйинчоққа кўмсанг, овунмас,
Елкангга миндирсанг тинчийди бола.

ЕТИМ ЭРТАК

Мен эртакни юрдим етаклаб
Ва йиғлатиб қолдириб кетдим
Ўсмирлигим остонасида
Ука, энди уни сен овут.
Бувим сендан чаққонроқ экан
Чайир экан нозик беллари.
Кетди уни опичиб олиб
Кетаверди мозийга томон…
Етим эди, бувимдай қилиб
Кўтармади эртакни замон.
Ҳар болага эргашиб келиб
Остонадан қайтар беомон.

ЎЗИМГА

Ўзим ёмон йигит эмасман,
Бўлгим келар янада хўброқ.
Бировларга ўхшай демасман,
Мен ўзимга ўхшайин кўпроқ.

Сувратимда ўзиммас эдим,
Менга қараганнинг кўзиман.
Ёлғиз боқиб ойнага, дедим:
Мен ўзимнинг худди ўзиман.

ҲАҚ

Кулгинг келди, жилмайиб қўйдинг –
Бу мукофот юксак бахтимдан.
Бу гуноҳинг шу қадар оғир –
Уриб қолдинг менинг ҳаққимдан.

ЧАЁН

Ҳеч кимни чақмади анчадан буён,
Сиғмаган заҳарин сарф этар қаён,
Ғижиниб ўзини уради ҳар ён,
Ҳеч кимни чақмаса ўлиши аён.

2014, Саратон

ТЎРТЛИК

Дард чекдингу оҳинг чиқмади,
Йўлингдан ўз чоҳинг чиқмади,
Бахт қушини бошингга боғлаб
Шоҳ бўлдингу шоҳинг чиқмади.
(Искандарнинг шоҳи йўқ)

ИСМ

1

Исм – бизга умрлик либос,
Ҳамма ундан таниб қарайди.
Ким оёққа қилар пайтава,
Кимдир эса бошга ўрайди.

2

Одам – буюм, исми – тутқичи,
Ҳар кимга мос – билиб қўярлар.
Ундан ушлаб тортар ўзига,
Ё нарироқ суриб қўярлар.

ЖАҲЛДОР ҚИШ

1
Қиш тиш қайраб югуриб келди,
Уни қайраб юборди кимдир.
Изғиб юрди кўчама-кўча,
Кириб чиқди уйларга бир-бир.

Баданимни совутди пуфлаб,
Ямлаб кўрди, иссиқ ютмади.
Суягимни ғажиди эзиб,
Юрагимга тиши ўтмади.

2
Кесакпечман совуққа қарши,
Қаҳринг ортса исир қучоғим.
Пуфлаганда аланга олар
Юрагимдир қишнинг ўчоғи.

* * *

Тасбеҳ донасидай ўтарди йиллар…
Улкан айвондаги ёлғиз ўрадай –
Отамнинг сўзларин шимарди диллар
Мадинада нозил бўлган сурадай.

Отам борган жойлар табаррук, фахр,
Қутлуғ пойқадами етди охирга.
Мен нега қўрқайин ўлимдан, ахир,
Отам айлантирди уни фахрга.

Тасбеҳ донасидай ўтмоқда йиллар,
Тасбеҳ донасидай тугаб борар тез…

ЗИЁРАТ

Паҳлавон Маҳмудга кирмай ўтолмас,
Хивага қадами етган ҳар сайёҳ.
Токи йўлиқаркан одимда нодон,
Токи учрар экан ҳар қадамда чоҳ.

Қиёматга қадар бани одамнинг,
Бундан узилмагай токи оёғи.
Ҳаммага етади Полвон отамнинг
Осмону фалакдан ортган бўёғи.

Дорда юрган каби келар ёнига,
Ҳайбати босса ҳам қарар ботиниб.
Кафтида лиммо-лим юрак қонига,
Ҳар кимса қалбини олар ботириб.

Жавонмард тоғининг ғорида ухлаб,
Ҳар тонг уйғонаман ўнг ёним билан.
Осмоним бўяйман нодон очса лаб,
Зиёратдан олган дил қоним билан.

* * *

Чиройи кўнгилни ўзига тортар,
Боши са-ал эгилса лоланинг.
Ширинлиги янада ортар,
Дўпписи қийшайса боланинг.

ҚЎЗИҚОРИН

Бир неча соатда кексайиб қолган
Тонг чоғи туғилган оппоқ боладир.
Фақат ёмғирдан сўнг бир неча соат,
Мусаффо ҳаётда яшай оладир.

ТОНГ ВАСЛИ

Мен ҳар куни бир бор кечиб ўтаман,
Тун дея аталмиш қора дарёни.
Кафтимда кўтариб ечиб ўтаман,
Бўйнимга осилган юрак – тўрвони.

Сув мени ҳар оқшом тубига тортар,
Тимма- тик тонг деган қирғоғи рошнинг.
Оғирлиги эса кун сайин ортар,
Елкамда бош деган керакли тошнинг.

Гоҳида ер билан битта бўламан,
Гоҳо юмалайди кафтимда дунё.
Гоҳ тун кўлмагида чўкиб қоламан,
Гоҳ тўпиққа чиқмас тошса-да дарё.

Баъзан тун зулмати сарҳадсиз уммон,
Баъзан тун жилғасин ҳатлаб ўтаман.
Ҳар сафар соҳилга чиқаман омон,
Ҳар гал тонг васлига қайта етаман.

ҲИКМАТ

Тўқсон ёшли ота ёнида
Шу дунёда қолгиси келар.
Етмишидан ўтган ҳолида
Эркаланиб олгиси келар.

Орасидан қочмади ҳеч гап,
Сезилмади оғзи олалик.
Етмиш йилки уни етаклаб,
Улғайтмади “бахтли болалик”.

Нафасидан оловлар сачраб,
Кўзларидан чўқ отмаганлар.
Бола бўлар, ота бўлолмас,
Отасини йўқотмаганлар.

РУҲ ҚУШЛАРИ

Эртага руҳ қушлари бир-бир учади,
Биз қоламиз чунки товуқмиз ҳаммамиз.
Паҳлавон Маҳмуд

Сув ҳам керак, дон ҳам керак товуққа,
Қушга нима керак булардан бўлак.
Қўшиқ керак унга, дарахтлар керак,
Парвоз керак, қанотлар керак.
Қанот ҳам бор унда, қаноат ҳам бор!
Қушга энг кераги – Осмон! Озодлик!

ШОИР ТАБИАТИ

Ишга шўнғиб кетаб кетиб борлиғи билан
Игнасин йўқотар энг зўр тикувчи.
Қулоққа қистирган қаламин топмай
Роса хуноб бўлар энг зўр дурадгор.
Илҳом парилари эс-ҳушин олса
Мавзусин йўқотиб қўяди шоир.
Шоир йўқотади ҳамма нарсасин
Йўқотар ҳаттоки ўзини, бироқ
Қаламин йўқотмас ҳеч қачон шоир.

ДУДАҲАН
Дудаҳан – хоразм талаффузида “дудан”, форсча икки оғизли дегани. Балиқ овлаш учун дарахт чивиқларидан тўқиб ясаладиган асбоб. Бир оғзи нон-хўрак қўйиш учун, иккинчиси эса балиқ кириши учундир. Дуданнинг оғзи доим очиқ турса ҳам, унга кирган балиқ қайтиб чиқолмайди.

Ётишинг ўхшайди чўккан кемага,
Писиб сув остини айладинг ватан.
Икки қулоқ берган Тангри ҳаммага,
Нега сенинг оғзинг икки, дудаҳан.

Макринг пухта сенинг, тоқатинг собит,
Ҳийланг ҳам хийла ҳам чала бўлмаган.
Қорнингда қанча нон бўлгандир нобуд,
Икки оғзинг ҳеч вақт ола бўлмаган.

Балиқлар оғзи бор, тили йўқ фақир,
Нафсга эргашгани бўлдилар қурбон.
Сенинг яратувчинг худомас ахир,
Сени чиғиртолдан ясаган инсон.

ПАЙВАНДШЕЪР

Майдалашар одамлар.
Отабек Одил

1
Аллоҳ қилиб мушкулинг осон,
Босганингда шахдам қадамлар.
Кириб келар пинжингга чандон,
Ҳимоясиз майда одамлар.

Улар билан ҳисоблашмоқ шарт,
Майда дея бўлма нописанд.
Тупроқ ўзи гарчи майда гард,
Боссанг чиқар бошингдан баланд.

Дўконларда майда ўлчовлар,
Майда гапга харидор тайин.
Майдалашиб боради девлар,
Қараш нуқтанг кенгайган сайин.

Гарчи, Довуд суянган асо –
Асрларни қулатар, йиқар,
Тасаввурга сиғмаган дунё,
Термитларнинг оғзига сиғар.

2
Чинорлари юксак тоғлардан,
Хазонлари болта чиритар.
Хавф йўқ йўғон сасли зоғлардан,
Майда ўтлар боғни қуритар.

…Хаёл Одам Атодай кезар,
Гиёҳ унган барча юртларни.
Ихлосимнинг алангалари
Қовжиратар майда ўтларни.

ҚИЁС

“Сен кир, сен чиқ” деган ўйин бор,
Ким қўл, ким бош – ёқа билан енг.
Диёнатнинг эшиклари тор,
Хиёнатнинг кўчалари кенг.

Нафс подасин бўш қўйиб боқсанг,
Ўз кўнглинга ўзинг берсанг эрк.
Лаънат тавқин бўйнинга тақсанг,
Диёнатнинг эшиклари берк.

Сўнгги йўлга отлансанг магар,
Не истасанг бари топилар.
Инсон қайтиб келмаса агар,
Нега эшик секин ёпилар?

Ҳар ким ўзин боғлаб келтирган,
Тошқин кўча-куйлар кўринар.
Диёнатнинг эшиклари ланг,
Эшиги йўқ уйлар кўринар.

16 май 2016 йил

* * *

Белбоғи бўш бойланган
Ул*дан шоир чиқмагай.
Тили кесилмай қолган
“Тил”дан шоир чиқмагай.

Кўнгли дард туғмайдиган
Тулдан шоир чиқмаган.
Шоҳдан шоир чиқару
Қулдан шоир чиқмагай.

Бир-бирини элаган
Элдан шоир чиқмагай.
Бир бор кирса юракка
Дилдан шоир чиқмагай.

Ул*- ўғил

ДИЙДОРЛАШУВ

Шеъриятнинг шоҳкўчасига
Осилади фақат шоҳбайтлар.
Чорласа ҳам шоҳона сарой
Йўл тополмас унга лоқайдлар.

Шоҳсатрлар шоҳсупасида
Ўқилади энг олий фармон.
Мангуликка йўлланма олмоқ
Шоирларга умрлик армон.

Келар олис чекка жойлардан
Бугун, оқшом, минг йилдан нари.
Отланаркан улуғ сафарга
Шоҳбекатда учрашар бари.

МЕҲМОННИНГ ЎЛИМИ

Макон тутган танамни оғриқ,
Ҳайдаш билан кетмас бу меҳмон.
Фақат унинг емиши соғлиқ,
Кетади еб тугатган замон.

Ҳар кун унинг ризқини териб,
Уйга дарҳол чопиб келаман.
Ўзимни еб битирмасидан
Унга емиш топиб келаман.

Бўлсам ҳамки гарчи измида,
Бўш келмайман мен ундан сира.
Унга ўлмас ошини бериб,
Тўплаяпман улкан заҳира.

Гоҳ аждардай қорнин тўйғизсам,
Бироз мизғиб олади фақат.
Касаллик ҳам касалланаркан
Еса овқат устига овқат.

Уни очдан ўлдириб бўлмас,
Очлик билан кулдириш мумкин.
Бундай нафси ёмон меҳмонни
Фақат тўйда ўлдириш мумкин.

ИЛҲОМ ПАРИСИ

Сени таърифласам, юлдузлар эриб,
Ойнинг юзи, куннинг ичи куйгани.
Сени таърифласам, ўзига зеб бериб,
Илҳом парилари келар суйканиб.

“АССАЛОМУ АЛАЙКУМ”
“Ассалому алайкум” – ёввойи ўт номи бўлиб, бугун чопиб ташланса эртага яна ўсиб чиқавергани сабабли деҳқонлар уни шу ном билан аташади
.
Салом бериш вожиб деб билган
Ер остида ётар одамлар.
Нонуштада саломин еган
Ўтар қатор-қатор одамлар.

Йўқлигига одобнинг боши
Сон-соноқсиз одамлар кўнди.
Куч бердими ётганлар лоши
Салом бериб майсалар унди.

Ўт деган сўз шундандир балки,
Деҳқон жонин ўтларга ёқиб,
Уруғини қуритса ҳамки
Келаверар ариқдан оқиб.

Неча йилки мана одамзод,
Бош кесмоқни канда қилмайди.
Майсалардай авж олар ҳаёт,
Банда бандалигин қилмайди.

Мунаққиднинг кетмонида занг,
Қотар манглайда совуқ терлар.
Қилаётир бошларни гаранг
“Ассалому алайкум” шеърлар.

Ҳарфлардай ризқини териб,
Ҳар ким ичсин ҳалол ошини.
Ўз жойига қўйинг келтириб,
Одобнинг кесилган бошини.

ЗЕРИККАН БОҒ

Гилос бўлиб юкидан халос,
Қўлларини ёзди керишиб –
Ўтирибди энди зерикиб.

Сувга олма отиб ўйнаган
Кунларини эслайди олма –
Сув бўйида эснайди олма.

Қиш уйқуси ҳали узоқда
Мудроқ ёзга қийин кўникиш –
Бошланади умумзерикиш.

Келар эди дармони қуриб,
Чарчаган йил аста чўзилар
Соя-салқин боғларга кириб.

ТИЛАК

Сенда иймон доим бус-бутун,
Ғолиблик – чоҳ, мағлублик – шараф.
Бўлмасанг ҳам дунёга устун,
Сенга қибла эрур тўрт тараф.

Ҳақ томонсан, эмас куч томон,
Нур йўлини кўзёш тиқмасин.
Сенга садқа бўлсин уч томон,
Кунботардан қуёш чиқмасин.

СЎЗ ҚУДРАТИ

Сўз ёқимли баётдан кўра,
Меҳрга тўқ ота кўзлари.
Ширин эди ҳаётдан кўра,
“Яша ўғлим” деган сўзлари.

Қиймалайди боқса дилингни,
Кампирингнинг қийиқ кўзлари.
Тотли қилиб қўйди ўлимни
“Ўлинг-э!” деб айтган сўзлари.

ЯНГИ КУН

Тандир каби қизиган ҳаво,
Юзлари қизарган нон каби…
Гармсел – онамнинг нафаси,
Онам – қуёш қизи ердаги.

Шимол сари кетган совуқнинг
Болалари ухлар тоғларда.
Уйғонади саррин шамоллар –
Адашади улкан боғларда.

Ўта олмай қалин шохлардан
Ялангликдан юради аста
Шабадалар – митти болалар.

Худонинг куни кўп бўлса-да
Бир-бирига кун бермас кунлар
Бир-бирини босар, итарар.

Туғаверар қуёш ва она
Яна янги кунни жилмайиб.

МАВСУМ ОХИРИДА

Ўзи ҳам пахтага айланди деҳқон,
Ғўзалари билан юрар гаплашиб.
Булар ғўза эмас, одам-ку ахир,
Ана пайкалларда турар сафлашиб.
Ғўзанинг жони бор – оғрийди гоҳи,
Чаноқда пахтамас кўзининг оқи.

— Билагингда куч бор, дилингда ғайрат,
Теримчим, ишингни қойил қиласан.
Бургут ўлжасига чанг солганидай
Пахтани чаноқдан юлиб оласан.
Авайлаб ушлагин қўлингга токи,
Булар пахта эмас кўзимнинг оқи.

Тонг чоғи сийраклаб қолгандек юлдуз,
Бу ерлар даламас осмоннинг тоқи.
Сўнгги чаноқларда кўринар йилт-йилт
Булар пахталармас кўзларнинг оқи.
Сўнгги хулосага келасан боқиб,
Булар пахта эмас кўзларнинг оқи.

ТАРАДДУД

Онанг кетаяпти сигир соққани,
Йиғлаб остонада турмай уйга кир!
Келар у ўчоққа олов ёққани,
Ўғлим, айрилиққа тайёрланиб тур!

Ортимдан термулма шаҳарга кетсам.
Хомсиқиб* қолмагин, чоп, ўйна, югур!
Ажабмас уч кун ё ҳафталаб кутсанг,
Ўғлим, айрилиққа тайёрланиб тур!

Бувинг отланаркан олис сафарга,
Унинг қучоғидек йўқ энди ҳузур.
Йиғлаб уйғонарсан ҳар тонг саҳарда,
Ўғлим, айрилиққа тайёрланиб тур!

Ёнингда бўлишин истадинг тун-кун,
Узоқ кутганларинг қайтдилар, шукур.
Бир зумга кетиб ҳам қайтмаслик мумкин,
Ўғлим, айрилиққа тайёрланиб тур!

Ўтмоқда ҳафталар, ойлар ва йиллар,
Турнадек айланар тегрангда бир қур.
Бир зот бор узилган ипларни улар,
Ўғлим, дийдорга ҳам тайёрланиб тур!

* Хомсиқиб — хомушланиб

САМИМИЯТ

“Овқат пишди, чой ҳам қайнади”
Овоз берар эрига аёл.
Ўйламайсан ҳар буюм номи
Келмаслигин ўзига малол.

Сўзлар учар дастурхон узра,
Ҳайдамайди ҳеч ким чивиндай.
Жой йўқ дилда қўнмоққа ҳадик,
Хавотир йўқ юракда жиндай.

Ўзгартмаган уй либосини
Оломоннинг ичида ҳатто.
Гаплашади эр билан хотин
Ўша овоз, ўша ҳолатда.

Муҳрланар ҳар бир ҳаракат,
Ҳар битта сўз қолади ёдда.
Гўё Чехов асари каби
Қаҳрамонлар самимий, содда.

Воқеалар кечар ўзидан,
Таҳрир қилмас матнни ҳеч ким.
Мен ўқишда давом этаман,
Бу асардан келмайди кечгим…

АРОСАТ

Мен ўзимни севаман қаттиқ,
Мен ўзимни ёмон кўраман.
Тўфон босган дунёни,
ёлғиз
Мен ўзимни омон кўраман.

Қизиғи йўқ менга ҳаётнинг,
Мен ҳаётдан ҳайратланаман.
Дафн бўлиб ҳар куни юз бор,
Туғиламан юз бор яна ман.

Қайдалигим, кимлигим билмам,
Мўйсафиду норасидаман.
Ўлим-ҳаёт чегарасида –
Ўт билан сув орасидаман.

АЙТИЛМАГАН АЁЛ ИЗҲОРИ

Гумон олиб қочар мени,
Олиб қочар хаёллар.
Бермай менга зарра имкон
Ва бермасдан саволлар.

Уйқу қопга солар ҳар тун,
Отга босар хаёллар.
Журъатсиз эр қўлларида
Ишқ бўлади уволлар.

Мен армоннинг қўлида банд
Қутилолмам хаёлдан.
Сиз сўрайсиз нега изн
Ихтиёрсиз аёлдан.

ҲИСОБОТ

Мен ушбу йил осмонга
Ўн иккита ой бердим.
Ўн биринчи ойни мен
Шеър ёзмасдан бой бердим.

Чиқиб сомон йўлига
Отлар сурон солдилар,
Келажагим қўлига
Гижинглаган той бердим.

Ғиротнинг туёғидан
Тушган кумуш тақа – ой,
Ҳасан билан Ҳусанга
Камалакдан ёй бердим.

Қирқ йил қирғиндан омон
Чиққанда оч руҳимга,
Асал тўла ариқ, ҳам
Сутга тўла сой бердим.

Осмон тўла, ер тўла
Сўзларга йўқ ҳеч ўрин,
Етим қолган дардимга
Дафтаримдан жой бердим.

Эллик тўрт йил осмонга
Қуёш бердим, ой бердим,
Мангулик тақвимига
Мен умримдан жой бердим.

* * *

Кесиб ўтмайди у йўлимни, тўсар
Дев каби баҳайбат қора мушук – тун.
Сичқондай болалаб лаҳзада ўсар,
Кўкрак қафасимда ташвишлар тутқун.

Бизнинг ғамимизни еб тугатолмас,
Кун-тун – ола мушук орамиздаги.
Юзингда хол эмас
Ичимда ётган
Қирқ девнинг ризқидир бир майиздаги.

БИР СЎЗ БИЛАН

Бир ўқ билан, бир кўз билан
Урар эдинг
Икки қуённи.

Бир дўқ билан, бир сўз билан
Тарқатардинг
Икки қулоқ
Йиғган гумонни.

Бир сўз билан бир умрга
Талтайтирдинг
Болангни.
Бир сўз билан бир лаҳзада
Қартайтирдинг
Отангни.

ТАРИҚАТ

Ғилдирак рельсга ёпишар қаттиқ,
Улар бир-бирини тушунар сўзсиз.
Умримиз аслида кимгадир тортиқ,
Исмоил бош эгиб, чўкканидай тиз.

Азоб дилни ишққа боғлайди кўпроқ,
Иброҳим тушган ўт – жаннатий боғлар.
Тоғларга дўнади ёнганда тупроқ.
Темирга айланар эриса тоғлар.

Ғилдирак рельсни севади қаттиқ,
Муҳаббат измида – роҳатда юрак.
Умримиз кимгадир сир тўла тортиқ,
Бу сирни бандаси билмаса керак.

БЕЛИ БОҒЛИ

Дунё матоҳларин совуриб фалак,
Пушти камаримиз сақлаб қўйибди.
Боғлаб қўйган эмас бизни дунёга,
Дунёни бизларга боғлаб қўйибди.

Имон тўсиб турар тўфон йўлини,
Нуҳ дуо йўлламас элларимизга.
Дунё улкан кема, унинг ипини
Боғлаб қўйган экан белларимизга.

* * *

Келган ҳар бир фурсатни
Йиллар бўйи пойладим.
Лаҳзаларнинг ичига
Чўнг йилларни жойладим.

Имкон исканжасида
Долни алиф айладим.
Қозиқ қилиб қаддимни
Вақт ипини бойладим.

О, нақадар ожиз мен,
Ё, Эгамнинг қудрати!
Кетар ипин узиб от,
Ё қозиғин судратиб.

“ҚИЗИЛҚУМДА БИР КУН”
(Шавкат Раҳмонни ўқиб)

Бу улкан саҳрода
Қанча қум зарралари бўлса
Шунча дона жимлик ҳукмрон.

Шу саҳрода нечта жонивор бўлса
Шароитга қараб мослашар
Сохталик қобиғи остида
Хавотир ичида
Яшайди бари.

Митти зарраларнинг баҳайбат жимлиги
Домига тортади
Бунга қадам босган кимсани.

Қимирлаган тирик жон бор-ки
Сохталикдан холи бўлолмас.
Шу сабаб азага келганлар бир-бир
Қўшилади умумжимликка.
Сон-саноқсиз тарқоқ зарралар
Ягона жимликка бирлашар.

* * *

Кетишга чоғландинг ортингга боқмай,
Минг йилга чўзилди тараддуд.
Бирдан кетиб қолдинг киприк ҳам қоқмай,
Ногахон узилди тараддуд.

Минг йил ботмай турган қуёш ҳам ботди,
Бошини ололмас сенинг пойингдан.
Тонг зулмат ортида муз бўлиб қотди,
Кун чиқа олмайди ботган жойидан.

ТАНИШ ТУЙҒУЛАР
Ҳаёт Шодмонга ёндошиб

1
Кайфият –
Кўнгил дарчасидан кирган шабада,
Тетиклаштиради хаста руҳимни.
Ҳайдаб солар хилватхонадан
Номаҳрамни – бор Андуҳимни.

Ўз-ўзига ҳукм чиқарар
Ўз уйида ётган маҳбус – Сир.
Соғинч келар узоқ йўл босиб,
Кира олмай қайтар барибир.

2
Орзунинг макони жудаям олис,
Умид Таъма билан сибошиқ* қўнгши.
Орзу кириб бўлмас қасрда яшар.
Илинж ижарада юрар ўнгишиб.

Юрибман уйма-уй, эшикма-эшик,
Чолдириш** – кўнгилнинг кўча-куйлари.
Учрар ҳар қадамда чироғи ўчган
Армоннинг бузилиб кетган уйлари.

*Сибошиқ қўнгши (қўшни) – туташ ҳовли.
**Чолдириш – чалкаш.

ЁМОН НИЯТ

Чолварини ўзи кийолган,
Уялишни бошлаган бола
Бирга ўйнар қўшни қиз билан –
Бир қўшиқни қилишар нола.
“Оққой, боққой
Қараганнинг кўзи ситилиб оққой!”

Вақт оқади, Бахт боқади –
Қўшиқлар кундан-кун ёқади.
Кўпаяр элнинг сўзлари,
Каттаяр осмон кўзлари.
Ҳамон дилда биринчи қўшиқ:
“Оққой, боққой
Қараганнинг кўзи ситилиб оққой!”

Қиз юзидан неча оқшомлар
Ҳаё пардасини олмади.
Ва нияти бўлди ижобат
Қиз тилаги қисир қолмади.
Биров қараб тургандай гўё
Ловуллади, қизарди юзи.
Туйнугидан қараган заҳот
Оқиб тушди осмоннинг кўзи.

ГУРЛАН ОҲАНГЛАРИДА

ҚИСИНЧОҚ

Санго томоқ қириб қомоқ,
Жуйсиз ерга болта сомоқ.
Игаррака кетавирсанг,
Сенсиз турғон ерим қомоқ.

Ахир кўзинг дим қоп-қоро,
Ахир тишинг сенинг дим оқ.
Сен моқтониб юрган холинг
Монглойинго тушган ямоқ.

Бир амаллаб қорийғойсонг,
Ёмон қийин кўзди омоқ.
Чойғо солиб ютқим келар,
Юз қилқиниб бўлдим томоқ.
Ўромолинг учин туйдинг,
Ничча чечиб-кийдим тимоқ.

ҚИЙШИҚ ЖИЙДА

Шу қийшиқ жийданинг қошинда
манго қийшаймадинг деб,
Шу сори гуллардинг тийинда сорғайдим.
Жийданинг юзина қон югурганда,
Менинг бари ерима жон югурганда,
Қўрқасан кундузи келишдан,
Жийдадай қизариб юришдан.
Куннинг қизилини кетириб
Қоппо-қоронғида
Сармалаб товишмадиқ.
Экавмиз бир-биравга
Шаппикдай ёвушмадиқ.
Жийдамиз қуриб қолди,
Мен сеннан қури қолдим.

ОЙКАКИЛ
(Отом зомондоғи қўшиқ)

Кўринг анов узикди,
Топпай меннан тузикди,
Ҳамма ерда кўзини
Сузавириб кўзикди.

Кўринг минов қиззиқди,
Монго чизиб чиззиқди,
Қарийвириб ойнаға
Ўз-ўзина қиззиқди.

Кўринг минов қиззиқди,
Мойға тушкан жиззиқди,
Совчи борса уйина
Ширасини қиз зиқди.

Кўринг минов бир қизди,
Сочин ювиб сирқизди,
Босирниқдим, тушимда
Ойкакилдай қўрқизди.

Кўринг минов тирсиқди,
Солма бўйда кир сиқди,
Сиғишвийдим, қўлимди
Кирга қўшиб бир сиқди.

ТАНДИР

Бетинг исси, йимшоқ, тандирдан
Ҳозир чиққан нонға ўхшийди.
Ҳеч оёмой тикач босилиб,
Сувом ёлотқонға ўхшийди.

Зуволонгди этганда: “Тандир –
Қиздимо” деб сўраб қўйдилар.
Шамолларда қойзатмасин деб,
Ўромолға ўраб қўйдилар.

Кўрпачани устинга йовуб,
Супрасининг чонгин қоқдилар.
Сени меннан йошириб қўйиб,
Ичима кўп ўтлар йоқдилар.

Тишларимди тикачдай босиб,
Сўнг юзингди сувлоб туромон.
Қучоғимнан чиғиб кетсангам,
Чўғим ўчмай ловлоб туромон.

АНЖИР МУРОББО

Вох, мени қўёвир, анжирлар сени
Кўрганда овзиннон боллор томоди.
Анжирга суяндим сени соғиниб,
Оёқ-қўлларимда ҳоллор қомоди.

Муробболиқ анжир пишди милтироб,
Сени кўргим келди милтироб кўзим.
Сўзинг шакарина билғодинг мени
Бирам мозолимон ўзима ўзим.

Қўлимди сен ёққо узотжоқ бўсом,
Анжир шохосиндай бойлониб қолор.
Шакар лабларинга етганда анжир
Ўзи муроббоға ойлониб қолор.

ТЎРТЛИК

Мени кўрганингда чўрчи-иб тушдинг-а,
Осмон узилдима, ерга тушдима?
“Уф-ф!” – дединг бармоғинг лабинга босиб,
Биргана ўпганда овзинг пишдима.

ТУЮҚ

Туюқ деб ёзғоним туюқ бўмийди,
Сув-тўрпоғим онгсот уюқ бўмийди,
Кавним пахса ийди чўкди, ёрилди,
Минг ёмоб илой сурт у юқ бўмийди.

Шуҳрат Бобожон