Барча давлатлар раҳбарлари атрофида  қўриқчилар билан юриши, бу- табиий ҳолат. Лекин Ўзбекистонда  аҳвол бироз бошқачароқ. Президент шунчаки қўриқчилар билан эмас, бутун бир артиллерия билан юради. Аввалида унчалик ҳам эътибор бермаган Каримов, бугунга келиб ўз ҳаётидан қаттиқ  хавфсирайди.

1990 йилларда президент Каримов шаҳар бўйлаб унча кўп бўлмаган қўриқчилар билан юрарди.

ОАВ мухбирларидан бири, ўша 10 йиллик охирида вокзал ëнида унинг иккита-учта амалдорларга, улардан бири қайсидир вақтлар маслаҳатчи бўлган Исмоил Жўрабеков эди, 14 туркистонлик комиссар ëдгорлигини кўрсатиб турганини кузатишга муваффақ бўлган эди, балки уни олиб ташлашни кўрсатгандир. 

У пайтда милиция ўтиб кетаëтганларни йўлнинг нариги томонидаги пиëда йўлкаларигача тўсиб турган эди.

Демак, президент оддий одамлардан 15-20 метр узоқда бўлган. Албатта у одамлар билан мулоқот қилишга интилмаган – у “қимматли” буйруқлар бериш билан банд бўлган, ҳеч қандай қўрқувни кўрсатмаган.

Ҳаммаси 1999 йил февралда Тошкентда рўй берган портлашлардан кейин ўзгарди. Улар Каримовни жуда қаттиқ қўрқитганга ўхшайди: ҳукумат ўзини қўриқлаш учун тезкор чоралар кўрди.

Биринчи бўлиб пойтахтда рўйхатдан ўтиш таъқиқланди (мамлакат пойтахтида рўйхатдан ўтмай турган одамлар хавфли ва уларни олдиндан билиб бўлмайди).

Кейин шошилмаган, аммо давомли ҳолатда шаҳар марказини “тозалаш” бошланди. Назарий жиҳатдан одамлар оммавий йиғилиши мумкин бўлган жойлар, шунингдек “стратегик” объектлар – Каримовнинг резиденциясига ўтиш жойлари ва уни кузатиш мумкин бўлган жойлар йўқ қилинди.

Жумладан совет пайтида кўп сонли парад ва намойишлар бўлган Тошкентнинг асосий майдони – Мустақиллик майдони олдин ëпилди, бетонлари олиб ташланди, кейин эса арчалар экилди.

Каримовнинг “Оқсарой” резиденциясига яқин бўлган Анҳор бўйидаги кафелар бузиб ташланди.

Кейин “президент трассаси” бўйидаги барча кафеларни буза бошлашди.

Буюк ипак йўли метроси ëнидаги ер ости йўлида жойлашган магазинларни бузиб ташлашди (уларнинг устидан ҳар кун президент ўтади).

Уларнинг орқасидан Тошкентдаги бошқа минглаб магазинлар бошқа сабаблар билан йўқ қилинди.

Ҳукумат бирин-кетин объектларни “зарарсизлантирар” экан мамлакат президентида очиқчасига параноя бошланди ва у вақт ўтиб кучая борди.

2005 йил Андижондаги ҳукуматга қарши намойиш бостирилганидан сўнг у портлагандай бўлди: Тошкентда “президент трассаси”га чиқувчи барча йўлларни ëпа бошлашди, нафақат ëпишди балки кўма бошлашди.

Биринчилардан бўлиб ЦУМдан Космонавтлар чорраҳасига (яъни президент трассасига) олиб чиқувчи йўл ëпилди ва кўмиб ташланди.

Кейинги йилларда шундай ҳолат ўзбек пойтахти марказий қисмидаги ўнлаб йўллар билан содир бўлди, уларнинг кўпчилиги машиналар тўхташ жойига айлантирилди.

Каримовнинг “Дўрмон”даги резиденциясига яқин жойлашган ва Тошкентдан унинг атрофига, кейин эса Чирчиқ ва Ғазалкент томонга олиб кетувчи автомагистралда ҳаракатланиш таъқиқланди.

Энди барча машиналар Дўрмонга етмасдан у ерда ўтирган қария ўзини хавфсиз жойда деб ҳис қилиши учун чапга бурилади ва бир неча километр ортиқча йўл босади.

Энг ëмони Ўзбекистон пойтахти марказини Қўйлиқ билан боғловчи Фарғона йўли кўчасида бўлди.

“Президент трассаси” бу йўл билан кесишгани учун унинг охирини ëпишди, транспортларнинг катта қисми ўтадиган кўприкнинг бир қисмини бузишди, собиқ йўлнинг ўрнига келажакда тиклаш қийин бўлиши учун кўпқаватли уйлар қуришди.

Натижада президент Каримов учун “алоҳида ажратилган линия” берилди, у ярим шаҳардан ўтади ва бошқа трассалар билан деярли кесишмайди. 10 минглаб машиналарнинг

айланма йўллар билан юриши ва узоқ вақт тиқилинчда туриши уни ҳеч ҳам қизиқтирмайди.

Шаҳарнинг икки миллионлик аҳолиси бўлган деярли барча марказ қисми “тозаланди”.

У ерда кўплаб кафе, магазин, ресторан, бозорларнинг бир қисмини ëпишди, деярли барча автобекатларни бузишди – қисқаси кўп одам йиғилиши мумкин бўлган жойлардан қутулишди.

Бир йилда икки-уч марта президент резиденциясидан одамлар орасига – Форумлар саройига ëки Навоий миллий боғига чиқишига тўғри келганда милиция ва махсус хизматлар ҳатто чивин ҳам учиб ўта олмаслиги учун бир ярим километр радиусда барча йўлларни ëпади.

Юқорида тилга олинганлар фақатгина хавфсизлик чоралари эмас, балки ўзбек лидерининг психик ҳолатдан нормал эмаслигини кўрсатади. 2011 йилда Тошкент метросидан унга фойда келтириб турган рекламалар олиб ташланиб, ўрнига огоҳликка даъват этувчи плакатлар қўйилди.

Шунинг учун “ўрнак” сохта офислар кўчаси бир томондан дунëга Ўзбекистоннинг “муваффақиятларини” намойиш қилишни истаëтган, иккинчи томондан қандайдир кузатувдан хавфсираш, аниқроғи,  диктаторлик касаллигига йўлиққан президент Каримов психикаси билан боғлиқ муаммонинг кўриниши.

Матн тайёрланишида uznews.net сайтидан фойдаланилди.

ЎХҲ хабар маркази.