ХI асрда ташкил топган ва қарийб 200 йил ҳукмронлик қилган Хоразмшоҳлар давлатининг сўнги ҳукмдори Жалолиддин Хоразмшоҳнинг қабри жойи Диярбакирнинг Силван туманида эканлиги билдирилди.
Анадолу Салжуқийлар давлатининг асосчиси ва салибчилар ҳаракатини тўхтатган Султон Шоҳнинг ўғли Султон Қиличарслон ва унинг қизи Саида Хотуннинг қабрларини топиш учун Дижле университети томонидан тузилган комиссиянинг Силван туманидаги қазишма ишлари январ ойида ниҳоясига етганди ва уларнинг қабрлари топилганди. Қабр жойини ободонлаштириш ишлари давом этар экан, Дижле Университети Адабиёт факультети Тарих кафедраси мудири Доцент Оқтай Бозан ва Др. Арафат Яз Салжуқийлар давлатининг вориси сифатида 200 йил ҳукмронлик қилган Хоразмшоҳлар давлатининг сўнги ҳукмдори Жалолиддин Хоразмшоҳ қабрини аниқлаш мақсадида Ислом тарихи манбаларини тадқиқ қила бошлади.

Доцент Бозан, Туркия ва айниқса Ўзбекистонда қизиқиш уйғотган қабр жойи ҳақидаги тадқиқотларда ҳозиргача ҳеч бир тадқиқотга киритилмаган эътибордан четда қолган манбани аниқлаганликларини айтди. Доцент Бозан, қазишмалар ортидан аниқланадиган қабр муҳим туризм нуқтасига айланиши мумкинлигини айтди.

СИЛВОН – “СУЛТОНЛАР ШАҲРИ” ДEБ ТАНИЛГАН
Силваннинг ислом ва инсоният тарихи нуқтаи назаридан муҳим марказ эканлигини таъкидлаган Доцент Бозанга кўра:

“Шу нуқтаи назардан қараганда, у ислом тарихида султонлар шаҳри сифатида танилган. У Марвонийлар давлатининг ҳам, Артуқийлар давлатининг ҳам муҳим маркази ва пойтахти эди. Шу нуқтаи назардан қараганда, 2021 йил январ ойи бошида Анадолу салжуқий ҳукмдори Султон Киличарсланнинг дафн қилинган жойини аниқлаш бўйича тадқиқотлар бошланди. Бу тадқиқот билан “Силванда яна қайси ҳукмдорларнинг қабри бор?” деган савол биринчи ўринга чиқди. Анадолу тарихи, Ўрта Осиё тарихи, ислом тарихи нуқтаи назаридан муҳим шахс бўлган, мўғулларни ер юзида биринчи марта тўхтатган Жалолиддин Хоразмшоҳнинг қабри Силванда эканлигини ёзилган. Шу нуқтаи назардан, турли хил фикрлар мавжуд эди. Аммо улар ҳақида тарихий маълумотлар йўқ.

Жалолиддин Хоразмшоҳнинг жасади биз ҳозир бўлган нуқтада девор ташқарисида. Тарихий манбаларда бу ер Буржу Мелик, Мелик қўрғони, Султон қўрғони деб аталади. Кўрамиз, у шу ердан ташқарида, майдон деган жойда дафн этилган. Шунинг учун бу маълумот Жалолиддин Хоразмшоҳнинг қабрининг қаерда эканлиги ҳақидаги баҳсларга аниқлик киритади. Ўзбекистон, Ўрта Осиё ва Ислом тарихи нуқтаи назаридан Жалолиддин Хоразмшоҳнинг дафн этилган жойини аниқлаш муҳим деб ўйлаймиз. Расмий комиссия ташкил этилиши билан чегараланган жойда қазиш ишлари олиб борилиб, батафсил ўрганилса, бу аниқ маълумотлар янада ойдинлашади. Албатта, биз бу нуқтани белгилашда кўплаб ёзувлардаги қалъалар, сув йўллари, масжидлар каби нуқталарни кузатиб, тасдиқлаб шундай хулосага келдик”.

Манба: DHA