28 Şubat 2025 tarihinde BM Keyfi Gözaltılar Çalışma Grubu (WGAD), Valižon Kalonov’un gözaltında tutulmasının uluslararası insan hakları hukuku çerçevesinde yasal olup olmadığına ilişkin kararını açıkladı. Çalışma Grubu, Kalonov’un “keyfi olarak gözaltına alındığını” tespit etti ve hükümeti “onu derhal serbest bırakmaya ve tazminat ile diğer telafi yollarını sağlamaya” çağırdı.

Kalonov, Özbekistan hükümetini eleştiren ve Çin’in Uygurlara yönelik ayrımcılığına karşı çıkan Cizzaklı 55 yaşında bir blog yazarıdır.

Ağustos 2021’de yetkililer onu tutukladı ve sosyal medyada yaptığı paylaşımları gerekçe göstererek “kamu güvenliğine tehdit” ve “internette cumhurbaşkanına hakaret” suçlamaları yöneltti. Yetkililer bu açıklamalarda “dini köktencilik fikirleri” ile cumhurbaşkanına yönelik hakaret ve iftira içerdiğini iddia etti.

Aralık 2021’de mahkeme, Kalonov’un cezai sorumluluğunun bulunmadığına karar vererek onu zorunlu psikiyatrik tedaviye gönderdi. Ancak Kalonov’u tanıyanlar, onun herhangi bir akıl sağlığı sorunu olmadığını ve bu durumun gözaltına alınması için bir gerekçe olamayacağını belirtiyor.

Özbekistan İnsan Hakları Ulusal Merkezi Direktörü Akmal Saidov, kısa süre önce BM İnsan Hakları Komitesi’ne uzman olarak seçildi.

Bununla birlikte, Özbekistan’ın BM insan hakları mekanizmalarının — özellikle de Keyfi Gözaltılar Çalışma Grubu’nun — kararlarını yerine getirme konusundaki sicili hâlâ oldukça yetersizdir.

Umida Niyazova